W tym roku szkolnym wśród podstawowych kierunków realizacji polityki oświatowej państwa znalazło się „wsparcie edukacji informatycznej i medialnej, w szczególności kształtowanie krytycznego podejścia do treści publikowanych w Internecie i mediach społecznościowych”. Z krytycznym podejściem do źródeł miałam okazję zapoznać się bliżej w 2016 roku – przygotowując się do prowadzenia szkoleń Fundacji Nowoczesna Polska. Nie – to nie ma nic wspólnego z partią Nowoczesna Polska, o co zapytał kiedyś jeden z dyrektorów placówki, z którą uzgadniałam termin szkoleń 😉 Projekt nazywał się Cybernauci i dotyczył kompleksowego kształtowania bezpiecznych zachowań w sieci. Wspominam go z dużym sentymentem. Wtedy narodziła się moja kolejna (po programistycznej) pasja i w pewnym stopniu poczucie misji. Uświadamianie dzieciom, młodzieży i dorosłym (projekt skierowany był do uczniów, nauczycieli i rodziców), jak ważne jest „zrozumieć” internet i umieć z niego korzystać z rozmysłem. Zwracać nie tylko uwagę na pułapki i zagrożenia, ale kształtować też umiejętność kreacji swojego wizerunku. Musicie przyznać, że założenie bardzo na czasie. Jesteście ciekawi, jak przebiegała realizacja? Cóż, w ciągu trzech lat odwiedziłam kilkadziesiąt szkół w Wielkopolsce. Mnożąc przez ilość uczniów wyszła imponująca liczba. Sporo mniejsza w przypadku nauczycieli, a już zupełnie niska, jeśli chodzi o rodziców. Zdarzało się, że na spotkania przychodziło tylko po kilka osób i to najczęściej już „uświadomionych” i wrażliwych na kwestie bezpieczeństwa w sieci i poszanowania wizerunku. Szkoda, bo sami widzicie – skala shareparentingu jest olbrzymia: 

• 82% rodziców w USA udostępnia zdjęcia, filmy, informacje o swoich dzieciach, w Polsce jest to 42%
• 23% zaczyna swoje cyfrowe życie, zanim przyjdzie na świat
• 80% dzieci poniżej 2 r.ż. ma już swój cyfrowy ślad

Czasem podczas zajęć szkolnych dowiaduję się, że rodzic prowadzi kanał swojego małoletniego dziecka, które uważa się za influencerkę.

Studiując wyniki badań (poniższe z 2019 r.) natrafiamy na wiele niepokojących trendów. 75% dzieci w wieku od 1 do 60 miesięcy korzystała z urządzeń mobilnych. Mediana wieku inicjacji wynosiła 12 miesięcy. Niemal 25% rodziców przyznała, że ich dzieci samodzielnie korzystają z internetu (bez nadzoru ani pomocy rodziców).

Ale…w sumie nie o tym miało być. Mieliśmy się skupić na krytycznym odbiorze treści. Poza zajęciami opisanymi powyżej zajęciami z Cybernautów, wymienię tylko kilka ważniejszych zdarzeń, gdzie ten temat wybrzmiał:

1. Spotkanie online z autorem książki „Tajemnice sieci” – Adamem Wierzbickim, które zorganizowałam podczas pandemii dla wszystkich klas piątych w naszej szkole. O książce możecie poczytać w poście Tajemnice sieci

Przy okazji zachęcam gorąco do przeczytania, zarówno tej, jak i kolejnej publikacji, tym razem napisanej wspólnie z Magdaleną Wilczyńską, ekspertką w zakresie debunkingu. “Zaufać czy Sprawdzić?” to zbiór pięciu opowiadań, z których każde poświęcone jest jednemu z aspektów wykrywania i weryfikowania dezinformacji w sieci WWW:

1. “Kuchenka mikrofalowa – powolna śmierć?” przedstawia proces weryfikacji informacji poprzez porównywanie źródeł.

2. “Niesamowite wakacje Olego” dotyczy weryfikacji zmanipulowanych obrazów.

3. “Gry wideo wzmacniają Twój mózg!” opisuje  wpływ jednego z powszechnych błędów kognitywnych – efektu potwierdzenia.

4. “Fact-checking dla zagranicznej dziennikarki” przybliża dzieciom pracę profesjonalnych weryfikatorów.

5. “Boty i trolle atakują!” poświęcone jest wykrywaniu fałszywych kont lub trolli w mediach społecznościowych.

W opowiadaniach występują Zosia, Kuba i Aleks – bohaterowie “Tajemnic Sieci”. Ilustracje do opowiadań wykonała Ewelina Garbula, ilustratorka książki. Dlatego opowiadania dostępne są BEZPŁATNIE! na otwartej licencji na stronie.

2. Konferencje i szkolenia Asów Internetu:

Asy Internetu i nowe wyzwania. Pięć opowiadań o wartościach, dezinformacji, wielokulturowości i dbaniu o dobrostan na stronie programu fundacji Szkoła z Klasą

3. Webinar z cyklu Superbelfrzy Nocą, podczas którego razem z Beatą  Chodacką, miałyśmy okazję przedstawić pigułkę wiedzy  – Krytyczne podejście do źródeł podstawą pracy każdego pedagoga

Nie byłabym sobą, gdybym nie zareklamowała uczestnictwa w webinarach na kanale SuperBelfrzy Nocą – Akademia Młodego SuperBelfra Masa przydatnej wiedzy, podawana na żywo, co miesiąc, w środy o 20.00.Wystarczy zasubskrybować kanał, aby nie przejmować się, że się zapomni.

4. Webinar w ramach projektu edukacyjnego Akademia Fact-checkingu – poprowadzony Adama Maternika – doświadczonego analityka w Stowarzyszeniu Demagog. Jego tytuł sugeruje wykorzystanie materiału w szkole – Rozprawmy się z dezinformacją: trzy kreatywne pomysły na godzinę wychowawczą

Nagranie ukaże się na stronie Demagoga (odpłatnie), ale jeśli wystarczy wam relacja ze spotkania, śledźcie Cyfrowych Tubylców 🙂

Przydatne linki: